2009 වර්ෂයේදී ආරම්භ කල ශ්‍රී ලාංකීය වේදිකාව නම් මෙම වෙබ් අඩවිය, ලාංකීය කලා කෙත පෝෂණය කිරීමට ගත් කුඩා වෑයමකි. විශේෂයෙන්ම අන්තර්ජාලය තුල වේදිකා නාට්‍ය ගැන පලවූ ලිපි එකම වෙබ් අඩවියකට යොමුකොට, වේදිකා නාට්‍ය හදාරන සහ ඒ පිලිබදව උනන්දුවක් දක්වන සැමට පිටුවහලක් වන ලෙසට එය පවත්වාගෙන යනු ලැබීය.

2012 වර්ෂයේ සැප්තම්බර් මාසයේ www.srilankantheatre.net
නමින් අලුත් වෙබ් අඩවියක් ලෙස ස්ථාපනය කල මෙම වෙබ් අඩවිය, ලාංකීය කලා කෙත නව ආකාරයකින් හෙට දවසෙත් පෝෂණයේ කිරීමට සැදී පැහැදී සිටී. මෙම නව වෙබ් අඩවිය තුලින් වේදිකා නාට්‍ය පමණක් නොව, චිත්‍රපට, සංගීතය, ඡායරෑපකරණය, සාහිත්‍ය සහ තවත් නොයෙක් ලාංකීය කලා මාධ්‍යන් ගැන විශ්ලේෂනාත්මක ලිපි ඉදිරිපත්කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙමු. ඒ සදහා ඔබගේ නොමසුරු සහයෝගය සහ දායකත්වය අප බලාපොරොත්තු වෙමු.

Wednesday, 10 March 2010

African freedom struggle on Lankan stage

Author: Neloufer De Mel

Source: Sunday Times

Date:01/03/2004


African plays have had a special relevance to the contemporary post-colonial world. Their dramatizations of post-colonial governance, the authoritarian State, racism, corruption, militarization and violence strike a chord wherever in the post-colonial world they have been performed. But even as they expose the failed utopias of the post-colonial dream, they are also testimonies to the humanity of ordinary people. A strong sense of community, moral justice, thoughtfulness about a fellow prisoner or a person poorer than themselves animate some of the downtrodden characters in these plays.

African plays have travelled to Sri Lanka, and from the 1980s onwards Sri Lankan audiences have seen the plays of Ngugi wa Thiong'o, Femi Osofisan, Wole Soyinka and Athol Fugard. These plays have been performed by semi-professional groups, university theatre groups and schools. The latest African play to be performed here is Pujitha de Mel's production of Mbongeni Ngema's Asinamali. Mbongeni Ngema, a South African, was one of the co-authors of the acclaimed play Woza Albert, and many of Asinamali's stage techniques are similar to those in Woza Albert. The multiple roles the actors play, the multiple uses to which stage props are put, the minimal stage set, the politically charged songs and dialogue which have become hallmarks of the modern African play are to be seen in Asinamali. "Asinamali" is a freedom slogan which has its particular history in the struggle of black South Africans against apartheid. It means "Nothing to Lose".

Pujitha de Mel does not translate this slogan to Sinhala - he keeps it as it is, its meaning explained just once in the play. The slogan is one which can be understood by any dispossessed people. With nothing more to lose, the struggle to make one's society a better place with fair justice and equality for all is the only choice left.

The story of the play brings together five prisoners from various parts of South Africa. They are incarcerated at Leeuwkop Prison, guarded and policed by Afrikaaners and their black cohorts. The structure of the play takes the form of several 'plays' within the play, as each of the prisoners enact their experiences - their former lives, their political mentors, and their crimes. All of them are petty thieves, small-time criminals and each one of them is sexist, aggressively male, and active participants in political violence.

The challenge for the audience was to understand and sympathize with them as victims of a pernicious political and socio-economic structure, even as we understood that they were not one's idea of an honest man, servant, neighbour or good husband. The outstanding success of Pujitha de Mel's production was that it maintained the energy needed throughout to emphasize the strong male bonding between the five prisoners. All the actors were perfectly attuned to each other, and exuded energy that kept the intensity of the play perfectly maintained and balanced throughout the performance. Priyankara Ratnayake was quite outstanding as Bheki Mqadi, and superbly supported by Vishwajith Gunasekera as Bongani Hlophe/the prison warder and Sanjaya Hettiarachchi as Solomzi Bhisholo.

The pernicious system of apartheid which kept black South Africans as second class citizens in their homeland for so long is the real villain in the play, but apartheid as an ideology could not have kept going without its institutionalization in every walk of South African life. The State's surveillance and policing of its people, the pass book and certificate for which forms had to be filled (often by illiterate people) for permission to cross borders, work in white areas, marry and live in certain neighbourhoods regulated the movement, professions and family life of black men and women. Their citizenship was not based on inclusion but exclusion from all of the privileges the white South African was entitled to within the nation. The State's racist bureaucracy, corruption and militarization were other tools of socio-political control. The prisoners in Asinamali play the roles of their regulators well when the play requires them to turn from being the accused to the accuser. For they know the system first-hand. The sadistic violence of the interrogator as he exerts his power over the prisoner, the harassment of having to face an endless bureaucracy in order to obtain a pass, a marriage certificate or work permit stands for how the black South African was denied the status of full citizenship and deprived of basic civil and political rights.

Yet, there is also a prison sergeant who passes the prisoners a cigarette through the keyhole, eliciting their genuine, albeit exaggerated, gratitude. Nobel laureate Wole Soyinka who was detained without trial for 27 months by the Nigerian military government during 1967-69, wrote in his prison memoirs entitled The Man Died that it was the small acts of the prison warders as they brought him a newspaper, shared food or exchanged views of Nigerian politics that enabled him to keep his humanity alive during solitary confinement.

In Asinamali we have testimony to the solidarity of the oppressed. As the play ends with hope for the prisoners, as their sentences are remitted, Bhoyi insists on remembering the other detainees who are not so lucky. It is this sense of brotherhood that will enable them, as their final song implies, to successfully face the day of reckoning. Asinamali is a riveting production about hope from despair.


The Father in the temple

Author: Ramesh Uvais
Source: SundayTimes
Date: 26/01/10

The life and times of Rev. Fr. Marceline Jayakody indeed evoke sweet memories of a respected Catholic Priest who marched through the silky routes of literature and bloomed into a garden of fragrance.

Rev. Fr. Marceline Jayakody with Indrani and Sisira Senaratne with whom he closely associated with

The fourth death anniversary of this great figure fell on January 15.

The late Kalashoori Fr. Marceline Jayakody was not born with the proverbial

silver spoon clenched in his fist when he came into this world on June 3, 1902. Born to a middle class family in Dankotuwa, his father was an Ayurvedic physician.

A product of Madampe Vidyalaya and St. Joseph's College, Colombo he passed the Cambridge senior amidst financial constraints and was ordained as a priest on December 20, 1927 after following a spiritual stint at St. Bernard's Seminary.

Fr. Jayakody's long-playing passion for Arts and poetry started as a little child while flipping through his father's Ayurvedic literature which had been in poetic rhythm. His childhood passion eventually took him to such great heights that he brought fame to Sri Lanka by clinching Asia's Nobel Prize - the prestigious Ramon Magsaysay award in 1983.

Fr. Jayakody who was acclaimed as one of Sri Lanka's finest writers, always infused our own traditional culture and values into his creations, also taught at St. Patrick's College, Jaffna, St. Peter's College, Colombo and completed a stint at his alma mater St. Joseph's College.

The fine violinist, while studying music at the esteemed Shanthi Nikethan in India, had the rare honour of having India's former Premier, the late Indira Gandhi as his contemporary.

Fr. Marceline Jayakody, the respected Catholic Priest, poet, lyricist and journalist, holds the distinguished record of being the first Catholic Priest to write songs for Sinhala films and penned nearly 800 songs which became instant hits among the masses. Always decorating his words in line with indigenous culture and traditional values, Fr. Jayakody who was fluent in about ten languages authored several books in Sinhala and English and was awarded the Kalashoori award in 1982.

His eternal romance with the pen won him the coveted Presidential award for his anthology Muthu in 1979 and seven years later he was accorded a special award for penning a special song to mark World Food Day.

Fr. Marceline Jayakody who became more humble, the more he was showered upon with success is known to have been a key element in getting Ananda Samarakoon's Namo Namo Matha accepted as our national anthem. It is said that the move came after the then Finance Minister J.R. Jayewardene invited Fr. Jayakody to train the special choir to sing the song as Ananda Samarakoon had gone abroad during the first Independence day celebrations in 1949.

Fr. Jayakody is said to have gone to the temple on Poya days with his mother Josephine Senaratne - a Buddhist, who later became a Catholic. Perhaps that background had encouraged Fr. Jayakody to build a close rapport with Buddhism and Buddhist prelates and years later he was popularly known as "Pansale Piyathuma" or the Father in the temple.

In a significant move, Ven, Ittepane Dhammalankara Thera wrote a book titled "Mal Pele Upan Pansale Piyathuma" - the first book in the world written by a Buddhist prelate about a Catholic Priest.

Coming back to films, Fr. Jayakody's 'Wesak Kekulu Athu Aga Mal' written for Lester James Peiris' 'Rekhawa' and sung by Indrani Wijebandara was adjudged the best film song in 1957, largely due to soaking it with wondrous words.

Veteran songstress Indrani Wijebandara recalling the glorious past, told the TV Times that Fr. Jayakody was her first guru who guided her when she sang her debut song "Lo Pura Rev Naga".

'He is the one who introduced me and my husband Sisira to sing in Rekhawa. There was a fine rhythm even when he spoke to people. He is one of the greatest human beings I have ever met', she said.

Among the other popular songs penned by him were 'Olu Nelum Neriya Rangala', 'Sudu Sanda Eliye' and several other Christmas songs including 'Seenu Handin Lowa Pibidenawa' and 'Ronata Wadina Bingu Obai'.

History records Fr. Jayakody as the only Sri Lankan Catholic Priest ever to have conducted a Holy Christmas Mass at Jesus Christ's birth place, Nativity Church in Bethlehem in 1961.

The President of the Lankan Poets Association till his demise, he was also the first to pen the maiden English song My dreams are roses for my love for a Sinhala film 'Romeo Juliet'.

As a journalist, he was at the helm of the Gnanartha Pradeepaya - the Sinhala version of The Catholic Messenger - in 1949 and he used his paper for the benefit of the entire country.

Fr. Jayakody always captured the perfect harmony between man and nature and artistically conveyed them through his creations. With the passage of time, even when ill-health was his closest companion, he continued his childhood passion of writing.

The country lost the ardent lover of nature and his motherland on January 15, 1998, when he was 96. Though Fr. Marceline Jayakody is no more, his works, especially his songs would certainly have immunity from death.

වාරණයෙන් සමාජයටවත් කලාවටවත් යහපතක් වෙන්නේ නෑ

Author: රවී රත්නවේල්
Source : Sarasaviya
Date: 11/03/2010

තරුණ නාටවේදී විජිත මැදවෙල

ලස්සනයි ජීවිතය, අනුත්තරෝ, රාජ්‍ය සේවය පිණිසයි යන නාට්‍ය නිර්මාණය කළ විජිත මෙවර සරසවිය වේදිකාවට ගොඩ වෙන්නේ ඔහුගේ නිදහස් අදහස් රසික ඔබ සමඟ බෙදා හදා ගන්නයි.

ඔබේ නිර්මාණ ගමන ගැන මතක් කළොත්?

2003 ‘කප්කුහර’ නමින් නාට්‍යයක් කළා. ඒක 2004 නාට්‍ය උළෙලේ හොඳම නාට්‍යය හයට ඇතුළත් වුණා. ඒ නාට්‍යයේ පිටපත අධ්‍යක්ෂණය හා රංගනය කියන සියල්ල මමයි කළේ. නැවත 2004 දී ‘අහස කඩා වැටෙයි පොළවට පහත් වෙයි’ නමින් නාට්‍යයක් කළා. 2008 ‘ලස්සනයි ජීවිතේ’ නමින් කෙටි නාට්‍යයක් කළා. ඒ නාට්‍යයට යෞවන සම්මානත් හිමි වුණා. වේදිකාවෙන් මහ පොළවට කලා උළෙලේ දී ඒ නාට්‍ය හොඳම නිළිය ඇතුළු සම්මාන හයක් දිනා ගත්තා.

ඒ අවුරුද්දේ රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙලේදීත් මේ නාට්‍ය සම්මානයට පාත්‍ර වුණා. 2009 ‘අනුත්තරෝ’ නමින් නාට්‍යයක් කළා. එයත් ප්‍රේක්ෂක, විචාරක සම්මානයට පාත්‍ර වුණා. අවසන් වශයෙන් මම නිර්මාණය කළ ‘රාජ්‍ය සේවය පිණිසයි’ මෙවර කෙටි නාට්‍ය උළෙල නියෝජනය කළා.

වේදිකාව ඔබේ මාධ්‍ය වෙන්නේ ඇයි?

මට මගේ දේශපාලන දැක්ම ප්‍රකාශ කරන්න පුළුවන් හොඳම තැන වේදිකාවය කියන විශ්වාසයක් මා තුළ තියෙනවා. වේදිකාව මගේ ප්‍රකාශන මාධ්‍ය වෙන්නේ ඒ මතයි. ඒ වගේම මේක සජීවී, සංවාදශීලී මාධ්‍යයක් නිසා ප්‍රේක්ෂකයාට යමක් දනවන්න තියෙන හැකියාව වැඩියි. ප්‍රේක්ෂකයන් වැඩි පිරිසක් අතරට යන්නත් මෙයින් අවකාශ සැලසෙනවා. වේදිකාව මගේ ප්‍රකාශන මාධ්‍ය වෙන්න මේ කරුණුත් බලපෑවා.

ඔබ නාට්‍යකරුවෙක් වෙන්න පදනම වැටෙන්නේ කොහොමද?

නාට්‍ය බැලීම මගේ ලොකුම විනෝදාංශයක්. ඒ ඔස්සේ නාට්‍ය වැඩි වැඩියෙන් නැරැඹීමට යොමුවීමෙන් වේදිකාව මහ පොළවේ පය ගහලා ජීවත්වෙන තැනක්ය කියන එක මට තේරුම් යාම නිසා තමයි මම වේදිකාවට ඇලුම් කරන කෙනෙක් වෙන්නේ.

වේදිකාව ප්‍රයෝජනයට ගත යුතුය කියන තැනට ඔබ තල්ලු වුණේ?

ප්‍රවීණ නාට්‍යකරුවන් කතාබහ කරන කාරණා සහ ඒවා වේදිකාවට ගෙනෙන ආකාරය අනුවත් (රාජිත, ප්‍රසන්න, හඳගම, බණ්ඩාරනායක) වගේ අපට පෙර වේදිකාව ප්‍රයෝජනයට ගත් නිර්මාණකරුවන්ගේ නිර්මාණ කියවීමේදීත් අපේ අදහස් උදහස්වලට ගැළපෙන බවක් මේ වේදිකාවේ තිබෙන බව මට දැනුණා. ඒ බව ඒත්තු ගැන්වූණේ අපට පෙර පරම්පරාවේ නිර්මාණකරුවන්ය කියන එකත් මෙතනදි කෘතවේදීව සිහිපත් කරන්න ඕනෑ.

නිර්මාණ වශයෙන් ඔබ තුළ පෙළඹීමක් ඇති කළේ මොන වගේ නිර්මාණද?

අත්, උත්තමාවී, යක්ෂාගමනය වගේ නිර්මාණ සමාජය පිළිබඳ සවිඥාණික නිසාම මා තුළ සුවිශේෂී ආශ්වාදයක් ඇති කළ නාට්‍ය හැටියට හඳුන්වන්න පුළුවන්.

තරුණ නිර්මාණකරුවෙක් හැටියට ප්‍රවීණයන්ගේ ආකල්ප ගැන ඔබට තියෙන්නේ මොන වගේ අදහසක්ද?

රාජ්‍ය සේවය පිණිසයි

තරුණ නාට්‍යකරුවන් පර්යේෂණාත්මක නාට්‍ය කරමින් හිඳීම ප්‍රිය නොකරන පිරිසක් ඉන්නවා. ඒ අය ඉන්නේ නාට්‍යයේදී පර්යේෂණාත්මක දේවල් අත්හදා බැලීම් අවශ්‍ය නෑ කියන ස්ථාවරයක බවයි පේන්නේ.

ඔබේ මේ චෝදනාවට පදනමක් තියෙනවාද?

උදාහරණයකට පිටපතක් අනුමත කරගන්න පවා අරගල කරන්න වෙනවා. ඒ වගේම මේ අය තාරුණ්‍ය කුනුහරුප නාට්‍ය කරනවාය කියන චෝදනාවට මුවා වෙලා අපට ඕනෑ දේ උඹලා කරපල්ලා කියන ඇණවුම්කරණයක් දෙනවය කියලයි මට හිතෙන්නේ.

එහෙම කරන්නේ කලාවේ උන්නතිය වෙනුවෙන් නෙවෙයිද?

කලාකරුවාට තමන්ගේ කලාව කරන්න නිදහසක් තියෙන්න ඕනනේ. නමුත් එකට ඉඩ දෙන්න සූදානම් නැති කුහක ස්වභාවයක් මේ නීතිරීති හා තර්ජන ගර්ජන පනවන අයගේ තියෙනවා කියන දේ ප්‍රායෝගිකව වැඩ කරද්දී අපට දැනෙනවා. කලා වාරණය වුණත් එන්නේ මෙතැනින්ය කියලයි මට හිතෙන්නේ. අනික කලා කෘතියක් වාරණය කරන්නේ ඇයි? ඒකෙන් නිර්මාණකරුවාගේ නිර්මාණ අයිතිය නේද අහෝසි වෙන්නේ.

කලාවට යම් පාලනයක් අවශ්‍ය නෑ කින එකද ඒකෙන් කියන්න හදන්නේ?

නිර්මාණයක් වාරණයට ලක් කිරීමෙන් කලාවට හෝ සමාජයට යහපතක් කරන්න බැහැ වගේම තනි කලා කෘතියකට සමස්ත සමාජයම උඩි යටිකුරු කරන්න හෝ සමාජයට හානි කරන්න බැහැ.

අනික අද අපි ජීවත් වෙන්නේ තරුණකම බොහොම කැත විදිහට මාකට් කරන සමාජයක. ඒ වගේම සමාජයට අහිතකර බොහෝමයක් දේ තිබියදී ඇයි කලාව විතරක් වාරණය කරන්නේ කියන එකයි අපට තියෙන ප්‍රශ්නේ.

නිර්මාණකරුවාගේ පැත්තෙන් වාරණය හානි කර නම් ඒක ජය ගන්නේ කොහොමද?

මේ විදිහේ වාරණ තහංචි හා බාධක කලා නිර්මාණයකට එන්නේම හදාගත්තු සංස්කෘතිය කියන රාමුවක ඉඳල කලාව දිහා බලන නිසයි. නමුත් තරුණ නිර්මාණකරුවා තමා සතු ජවය හා නුවණ සමඟ මේ බාධක ජය ගන්න යොදා ගන්න ඕනෑ. බාධක බිඳගෙන මිසක් අපට ඉදිරියට යන්න පුළුවන්කමක් නෑ.

ඔබ මෙවර යෞවන සම්මාන උළෙල නියෝජනය කළා?

යෞවන සම්මාන නාට්‍ය උළෙල තරුණ නිර්මාණකරුවන්ට විශාල ශක්තියක්. දැනහැඳුනුම්කම් ඇති කර ගත්තත් නාට්‍ය දැනුම බෙදා හදා ගන්න, සුහදතා වර්ධනය කර ගන්න අවස්ථාව ලැබෙනවා වගේම රට වටා නාට්‍ය පෙන්වන්න වැඩ පිළිවෙළකුත් මේ ඔස්සේ හදා දෙන එකත් අගය කළ යුතුයි.

අද දවසේ ප්‍රේක්ෂකාගාරය ගැන මොකද හිතෙන්නේ?

දැන් දැන් ප්‍රේක්ෂකාගාර ටික ටික වර්ධනය වෙන තත්ත්වයක් තියෙනවා. රසිකයා හොඳ රස වින්දනයක් හොයාගෙන එන බවක් පේන්න තියෙනවා. නාට්‍යකරුවන් හැටියට අප දිරි ගන්වන සුලු ප්‍රේක්ෂක ප්‍රතිචාර ලැබෙන්නට පටන් ගෙන තිබෙනවා. එය සුබ ලකුණක් හැටියටයි මම දකින්නේ.